Op 27 januari 2022 stelde de gemeenteraad de ‘Erfgoedbeleidsnota’ van gemeente Neder-Betuwe vast. Dit beleidsdocument is hier te downloaden (PDF, 6,22 mb).

Het erfgoedbeleid is opgesteld zodat de gemeente kan voldoen aan de verplichting om onderbouwd aan te geven hoe zij omgaat met haar landschappelijke en gebouwde erfgoed. Dit biedt ook duidelijkheid aan eigenaren of beheerders van monumenten en beeldbepalende gebieden.

Nog niet bindend

Dit beleid is na de vaststelling door de raad niet direct bindend voor onze inwoners. Bindend is het pas voor monumenten en dorpsgezichten ná het doorlopen van de aanwijzingsprocedure. Voor de landschappen en ensembles is het erfgoedbeleid bindend na verwerking van de planregels in het definitieve omgevingsplan. In totaal is hiervoor drie jaar uitgetrokken.

Gemeentelijk monumenten en dorpsgezichten

In het beleidsdocument zijn de beoogde gemeentelijke monumenten en dorpsgezichten opgenomen.

De volgende stap is het opstellen van de zogenoemde ‘redengevende omschrijving’ van de beoogde monumenten en gezichten. Die bevat de specifieke kenmerken en maakt duidelijk waarom het monument of het gezicht cultuurhistorisch van belang is. De redengevende omschrijving is gebaseerd op een bezoek ter plekke en op afspraak met de eigenaar/zaakgerechtigde (hierna: eigenaar).  

Daarna volgt met elke eigenaar individueel een traject dat bestaat uit: voortraject, voorgenomen aanwijzing en procedure, de voorbescherming en ten slotte de aanwijzing. 

Gemeentelijke monumenten

Het voortraject gemeentelijke monumenten

Het eerste deel van het traject begint met het persoonlijk informeren van de eigenaar over de beoordeling van het beoogde monument en wat dit voor hem/haar betekent.

Gelijktijdig zenden wij de ‘redengevende omschrijving’ toe waarna de eigenaar in de gelegenheid is daarop te reageren en eventuele onjuistheden in de redengevende omschrijving kenbaar te maken.  Dit kan schriftelijk of mondeling.

De voorgenomen aanwijzing en start juridische procedure gemeentelijke monumenten

Wij informeren de eigenaar per brief over het voornemen van de gemeente om het pand of object aan te wijzen als gemeentelijk monument; het zogenoemde ‘voorgenomen besluit’. Dit is de formele start van de juridische procedure. De (eventueel aangepaste) omschrijving van het beoogde gemeentelijke monument wordt opnieuw schriftelijk toegestuurd met daarbij vermelding van de inspraakperiode; de eigenaar is dan in de gelegenheid om zijn/haar zienswijze schriftelijk naar voren te brengen.

De voorbescherming gemeentelijke monumenten

Zodra de eigenaar is geïnformeerd over het voornemen van het college van burgemeester en wethouders om zijn pand of object aan te wijzen tot gemeentelijk monument, dan treedt de zogenoemde voorbescherming in werking. Dit betekent dat vanaf dat moment het pand of object wordt behandeld alsof het al een monument is.

De zienswijze op de voorgenomen aanwijzing gemeentelijke monumenten

Na de inspraakperiode vindt verwerking van de eventuele zienswijze plaats in het voornemen tot aanwijzing van het college van burgemeester en wethouders waarna het college officieel advies vraagt aan de onafhankelijke Commissie Ruimtelijke Kwaliteit.

Na dit advies neemt het college van burgemeester en wethouders een besluit tot het al dan niet aanwijzen van het pand of object als gemeentelijk monument. De eigenaar wordt hiervan schriftelijk op de hoogte gesteld met daarbij, indien van toepassing, de motivatie of de ingediende zienswijze al dan niet heeft geleid tot het stopzetten van de aanwijzingsprocedure.

Indien de eigenaar/zaakgerechtigde het niet eens is met het besluit van het college van burgemeester en wethouders, dan is er de mogelijkheid om binnen zes weken na verzending van het besluit een gemotiveerd bezwaarschrift in te dienen bij burgemeester en wethouders. Als de beslissing op het bezwaarschrift niet naar tevredenheid is van de eigenaar/zaakgerechtigde, dan staat de mogelijkheid open tot het instellen van beroep bij de bestuursrechter.

Beschermde dorpsgezichten

Voorgenomen aanwijzing en juridische procedure beschermde gezichten

Het college van burgemeester en wethouders neemt een voorlopig besluit om een gebied aan te wijzen als beschermd gezicht. Na het bepalen van de juiste begrenzing van het gezicht wordt een redengevende beschrijving opgesteld. Het ontwerpbesluit voor de aanwijzing van het beschermde gezicht zal, met de redengevende beschrijving, voor inspraak zes weken ter inzage liggen. Eenieder wordt zo de mogelijkheid geboden een zienswijze in dienen.

Naar aanleiding van de zienswijzen kan de redengevende beschrijving nog op punten worden bijgesteld of kunnen eventuele aanpassingen aan de begrenzing worden gedaan.

De gemeentelijke reactie op de zienswijzen wordt verwoord in een zienswijzennota. Het ontwerpbesluit zal, aangevuld met een zienswijzennota, worden aangeboden aan de raad ter besluitvorming. Tegen het raadsbesluit is beroep mogelijk.

Landschappen en ensembles

Naast gemeentelijke monumenten en dorpsgezichten zijn er landschappen en ensembles die we vanuit cultuurhistorisch oogpunt willen behouden en/of versterken. Een ensemble is de optelsom van verschillende waarden in een ruimtelijk beperkt gebied en die elkaar versterken.

Voor landschappen en ensembles vindt een vertaalslag plaats van de uitgangspunten in het erfgoedbeleid naar planregels in het omgevingsplan en is daarmee voor iedereen juridisch bindend; uiteraard na het doorlopen van het individuele traject dat hierboven is omschreven en dat steeds maatwerk is.

In het beleidsdocument zijn de beoogde landschappen en ensembles opgenomen. De volgende stap is het opstellen van de zogenoemde redengevende omschrijving van deze gebieden oftewel waarom deze gebieden van cultuurhistorisch belang zijn.

Wij informeren de eigenaar/zaakgerechtigde over de uitkomsten van de beoordeling en wat dit voor hem/haar betekent. Gelijktijdig sturen wij de redengevende omschrijving toe waarna de eigenaar in de gelegenheid is om zienswijzen naar voren te brengen en eventuele onjuistheden in de redengevende omschrijving kenbaar te maken. Dit kan zowel schriftelijk als mondeling.

Vervolgens start de procedure zoals weergegeven in de procedure voor het wijzigen van een omgevingsplan op de website van Informatiepunt Leefomgeving (iplo.nl).